Friday, February 13, 2009

NO HI-GAK NGO

Ma-no anan hi kabonyan
No kan to ay mabangon
Wadah Eggew ni on-aphol
No kan to ay maogip
Wadah Bolan ni mangawit.

Ana ni-ngango ka, kabonyan
No kan moy ka li onnangih
Lowam, mo ipadwag ali
No kan mo ay ka ombidkok
Kidol ali ay mo impatkok.

Angkita ngon parsuwa
No kan tay on-imih kita
Lowa et ali kama-gah
Kan ta ngo ay mambebtik kita
Anta et nahalo-bedey kita.

Kelay atman dadan hi yahyah
Andin peteg i nangamta
Amon bihitan ingkedag to li hawang
Nem andi pahding ni pangipepkedan
No kan to law ay ontayan.

Isunga ag hipolen i degem
Anhan i bilabilang ni taw-en
Ta anggan na-mo ngon e-dahan mo
Andi met lang i detengen mo
Taw-en i binilbilang mo
Nilabhan toka et lan timpo.

Isunga no hi-gak ngo
Di nababan nannemnemnem ko
Hi APO et i dayawen ko
Di adellem idan gabol to
Towak noman tinoo.


Feb 14, 2009
1:36AM

Saturday, October 25, 2008

Kalanguya

Hapit tayo, inohal Diyoh ni Mangipaamtan Ehel To
Kimberly Joy Agnahe

Hapit kon Kalanguya
Toto-wan anhemek taka
Di panhilbik ni hi Diyoh, gait taka
Di pangibaag ni hapit To, ohalen taka.

Agak ibaing hapit ni indawat Diyoh
Amtak di biyag ko ateng i ohal to
Pangi-eh-el ni hapit Diyoh
Kalgon bagay ton amegen ko
Ni kaidayawan ni ngadan To.

Hapit Diyoh, itakdol ko
Padamadamag kod katootoo
Papipintowek ko, ehel ni indawat to
Makioblaak di amin ni piyan to.

At anggan tolay lawan ko
Ono di pandidiyaan ko
Hapit Diyoh ni pudno, ibaabaag ko
Ipalawag ko, kaptegan ni hapit To
Di kaileltegan ni gait kon too.

Friday, October 10, 2008

AGGALIN AMBILONGET (allidong 2)

Malay allidong to, nantokgong di bintawan
Dedlo toy toktok nem amon andi hegepan
Anggan ima mata to, to kapantangyay Kabonyan
Nem andi matibew ni lawag, niman i da na-depan.

Nem wadan on-imih od ali ima hegit ni kabwahan
Namnama, owik mo pang ngo nita pahol mon nata-lidan
Powek, ka kadidi-neng, kelay agka anhan ontayan!
Koy gandet ngon ida-goh mo no mo anhan palitlitan.

Yahyah ka pang ngon eggew, adih nem an maitagwan
Taklay to pedeng mo noman, hiyay waday to pepketan
Ag kalli ngon malabi, ag mo li ngo ta kolabaw
Ialim et i boklanot, hiyay gaya toy mambahbahwaw.

Thursday, October 9, 2008

Chapter 2: A Lament

Chapter 2: Me-geh ni Nemnem ni Nahakitan
by: Abella

Igyan nak kamannemnemnem, nihaya ngon ma-dem
Agak piyan ni mannemnem, men tawwey tep amon naldem
Pohok amon nalaem, hogat an la dimelem
Hapa amon dagem et kan tay ilellelgem.

Agak amta nem hipa ngata i mabelin ni ipapa
Hiyay ag ma-gah koma, haya kan da ay lowa
Igyan kita kamatama, kan tay aliwada law oonga
Tep ahleg toy nandalnan da, et kan ta koma ay hiya.

Hine-dom kan koy tola da la....
Hotada pamagbaga ni kan pa na-mo ay hobla
Nonta hi-gayo pay i oonga, namahig ngo hota gaya
Tep kami kamanggaya, pehed idan yo inobla.

Nihaya kamawada, dakel ida ngon baga...
Kantay tola da na-mo la a, pehed idan da impasa
Aamed tayo da, pehed koma ngoy itibew da
Di kadipohan da, man-iimih ida koma.

Pigan to li na-mo ngo kailakwahan yo?
Hapa mabelin ni heh-geden ko, i pan-ama-amagan yo?
Timpo ni palabah yo, hapa itaoli yo?
Amin kiho ag ombato, gandet ni matey kiho.

Hi-gatayon too, kayman mampilli kiho
Piyan Diyoh, angel tayo... hipay onoden tayo?

No angel moy onoden mo....
Andi pampa-noan mo, babbawwi li lameh to
Ag mo ehlen ay kusto ni kan moy angel ko od ngo
Anhanet ngo...likna yo...hemek mi ni agpayso.

Hapit Diyoh didingel yo, anhan et ngon ag yo limmo
Dakel ni inohal to, et kan yo met ay kusto...
At no di biyag yo tongpalen yo, biyag yo "palameh" to
Baka aliwan hallahoh, linibo et pay na-mo!

Oway to li keteg pango, igyan amon ag malangboh
Kolang idan hapit ko, ihulat ko li na-mo
Nabelod ni patawid ko, andi et man kayman ngo
Nem hemek Apo Diyoh, ipidpidwak ali mango!

TOGON NI KALANGUYA


FOLLOWING ARE SHORT VERSES THAT KALANGUYAS OF THE BYGONE ERA RECITE (ACCORDING TO THE SOURCES) TO VILLAGE GATHERINGS WHERE SUCH ARE APPROPRIATE. I wrote the literal translations 4 years ago. I would translate them meaning-based now but don't have the time.

TOGON (ADVISE)

Matan Ambalanga

By: Donior Tidang

Hay mata ambalanga

Way hogat, ag to amta

Kamankilkil i olo

Tep linggayoh naitlo

Kadneng to, bakalen to

Igotot toy gait to

Mahaklob idan halaw

Hi-gada ngon mabalaw

Red Eye

The eye is red

There is a wound it does not know

The head is aching

For sadness is what it has

His companion, he fights

He gets angry with his fellow

They are so critical.

Togon ni hi Adan

By: Sario Oliano

Tandaaniyon laki i maitol ni bii

Tep nangkorkororiti

Palla-bong ton laki.

Advise of Adam

Be careful guys, of the whore

For she has a painted face

To trap a man.

Togon ni hi Eba

Tandaaniyon bii i makintih ni laki

Tep kahin-iitaki

Pangitaytay ton bii.

Be careful girls, of the deceitful guy

For he is so boastful

To deceive a woman.

Togon ni Ingkalimak (Love Advise)

By: Sario Oliano

Pehed i han-ahawa

Ambanglo ngoy obi da

Anggan boki hida da

Nem bakal i amta da

Anggan ogob kanen mo

No hemek i ahin to

Anggan nabokbokian

Nem lawen mo e-doman.

Being married is good

Their camote is delicious

It’s useless to have meat for viand

If quarreling is what they do

For you can eat the bitter vine

If it is salted with love.

Togon ni Ingkahlo

By: Sario Oliano & Wakit Pindog

Toon lawey ameg to

Tan nalgem i obla to

Andi gamigamid to

Nantaki-ki abong to

Hay mahlo ngo lan too

Hi-gato ngo li apo

Nem hay toon nangidloh

Bagaan alin aboh

Kammon man-og-ogip ka

Gandeta mabiteg ka

Nem no ombo-bowah ka

Kanen moy manhinobla.

Advise to be Industrious

A man whose deeds are bad

And whose job is done no good

He does not have a care

His house lays in ruins.

But an industrious man

He will become a master

But a lazy man

He will become a servant

If you waste your time sleeping

You will surely become poor.

But if you wake up early

Your food will be abundant.

Togon ni Panodon Onga

By: Timmomag

Ongayoy yo todoan

Ameg ni pampephedan

Hiyay an pan-indelan

Madonong nem maanglan

Kammon ag yo todoan

Amon ag yo pakanan.

Advise about disciplining Children

Discipline your children

To the good and right way

So that you can sit back and relax

For when they grow

They shall be responsible citizens

For if you don’t teach them

It is as if you never feed them.

(Now that I've read them again, most sound like they're taken from the real Proverbs (in the Bible). Hmm, I wonder if the sources got these togons from The Book. Well, all the more credible if they are taken from the Bible.

HOTA IMOK

Wada konoy han-ahawa, hi Dulnuan tan hi Bogan. Nonta pihakey ni eggew, limiyak lah Bogan ni an mango-kon bila. Nem nonta wada lad hahayokong, waday lawelawen biin timened ni hi-gato ni piyan ton alaen iday ohal ni hi Bogan. Tomtompakaw konoy ngadan to.

“Anim i lakbamatan!” Kan konon Tomtompakaw.

Kan kono ngon Bogan ay, “Way, hipa ngoy mo panglaan ni lakban edoma?”

“Ayyyih! Lohomet!” Kapapilit konon Tomtompakaw. Gapota timakot hi Bogan, niloho to kono hota lakba to. Nem nonta indawat to hota lakba to, kindaw mowan

Tomtompakaw i bado to. Nonta indawat to mowan, kindaw to mowan i hemey. Inggaton illa law ni hi Tomtompkaw ni amin i ohal Bogan, patiday gemgem, kelkel ton bayoyok tan ho-yong to. Diman konon hahayokong, waday ig-igot ni baliti. An hinnop konon Bogan at to ninangnangihan. Naikaahian kono hota baliti isunga imateng at nanggawah Bogan di angel nonta baliti.

Hi Tomtompakaw ngo, inloh-ob ton konon amin hota ohal ni hi Bogan at han to la oyonay kayabang Bogan. Limaw kono lad inom-an at an ali nangoyon ni pikew. Nonta limaw lad abong Dulnuan, kan to kono ay, “Dulnuan, awat mo la.” At hi Dulnuan ngo, linmo to ay amon apil ni hapit ahawa to. At nonta nande-leg ida, nilekna to ay nahnahbitan i angel nonta inde-leg to. Nem kan to ay gandet to na-mo. Limalimaw i eggew at pimiyeh ida law i baboy ni hi Dulnuan tep pikew i kaipakan ni hi Tomtompakaw nem ag ngo amtan Dulnuan ay apil gayam iman hota ahawa ton hi Bogan.

Hiyaman konon kad-an ni baliti, aponan idan toon kamambiyaki. At nonta hakey eggew, wadaday toon nan-iyatod man. Gabol tep hegit, imaladan pang-panga nonta baliti at da kaiyabyabyab. Nonta naba-ba-ba, waday dingngel dan biin kamangkanhiyon.

“Ag yo la-tila-tingen tep bowek ko man itan.”

“Gemgem koy gemgemetan, kuyadotkoy kuyadotetan. Gading koy gadingetan, lakbak i lakb-etan.”

“Pimiyeh ida law la i baboy min Dulnuan.”

Hiyaman ni nayon i kanhiyon ni kadedngelada nontada kaman-iyatod man ni aponan.

Nonta ngo pihakey ni eggew, nandalan damad man hi Dulnuan at nan-iyatod man. Lima-ting ni bolbolongan nonta kiyew at waday dingngel ton kanhiyon.

“Hi-gam itan Dulnuan, ag mo la-tila-tingen.”

Nonta dingngel Dulnuan i kanhiyon, inimatonan toy hapit ahawa to. Isunga kintang to hota kiyew at waday himapit. “Ag mo iktang ditan tep halik itan.” Impaha-ha-pat toy ketang at wada mowan i himapit. “Olok itan.” At isunga nilagadi ketteg ni hi Dulnuan hota baliti at pimaytok alih Bogan ni ahawa to. Indawat toy in-akbot ton getep ni hi ahawa to at hiyaman i inlibot ni hi Bogan tep andi bado to han ida law la omakad.

Nonta kamangkalabi law, himawang alih Tomtompakaw ni nalapod inom-an. Nonta wada lid pantaw, himapit. “Dulnuan, awat mo la.” Kan to, ni to kapan-iawat ali hota kayabang ton napnon pikew. Nem hay impahding ni hi Kabigat, hino-yatan tollin an-atong ni hiit at hi Tomtompakaw, nambelin ni imok.

“Anggan daman hino-yatan yowak ni hiit et mambeblinak ni imok et malloklokilokak pay.”

At hiyaman konoy gabol ni nawad-an ni imok ni kamalloklokilok di lakban bii.

DOMIDIPIL NI BIYAG

No nak kanemnemnema, nanbelibelinan tayo la

Pohok kaonlowa gabol ni linggayoh ni kamalekna

Ag malangboh ni nak kaibaga, di nemnem ko nem kelay ngata?

Agak amta nem kelay ngata, pamadtim mo indahidah

Biyag mo nontan tan nihaya, ateng ni peteg lay diperensya

Ta anggan ahaynin nabibiteg ka, mo kapatibew i pudnon gaya.

At anggan nin pigay gowit Hatanah, ag mo itolok ni man-a-gah ka

Ta hay mon nayon kanemnemnema, hi Cristo ni pinadtian ta.

Isunga palalon nak kamantaka, no hipay gabol anhan ngata

Kelay ni hiyatan ka la, adig moy kiyew ni kamallalata

Ta andi ganah ni mamoyboya, nita biyag mon namahig la

At amonet anhan ngon andi mo inamta, hapit Diyoh di Bibliya.

Nemnem mo kadi hota timpo, ni ag mo ahay binahbah i biyag mo

Impaohal kan APO DIYOH, ni mangawih ni totoo

Hotada linnawan anet di impiyernoy torong to, adig to ay hinipdot mo

Ta mo intododan yan too, kaihalakanan ni wadan Cristo.

Isunga sapay koma ta awatan mo, no bahaen moy yan ba-liw ko

Agak kayaan ni sisasango, ni ieh-el kayman na-mo

Nem kaman-apiit di nemnem ko, no ni nayon idi-di-neng ko

Kaladag ko ay ida-yon mo, pan-oblan Espiritu Santo.

No mabahbah i adilloh, mabelin met ni padipil tayo

At no logan i nabahbah ngo, wada met ngoy mekaniko

Nem no biyag moy binahbah mo, pehed koma nem nemnemen mo

Hota imayoh ni kohiyaw Kristo, i domidipil ni biyag tayo

Pangkombaban naimposwan di hangwanan Diyoh tan di kadaklan

Panlogian ni kainootan, pakikadwan Diyoh tan aagin nangkahakitan

Gandet to kayman i naitooan, koy wadan gandet i kaihokbaan

Nem hay importante od ditan, kombaban tinoto-waan.

Andokey na-mo lay inhel ko isunga diyay pangikekdengan ko

Piyan kon amtaan mo, anggan hipay pinalabah mo

ANHEMEK TOKAN APO DIYOH

 
design by suckmylolly.com