Ma-no anan hi kabonyan
No kan to ay mabangon
Wadah Eggew ni on-aphol
No kan to ay maogip
Wadah Bolan ni mangawit.
Ana ni-ngango ka, kabonyan
No kan moy ka li onnangih
Lowam, mo ipadwag ali
No kan mo ay ka ombidkok
Kidol ali ay mo impatkok.
Angkita ngon parsuwa
No kan tay on-imih kita
Lowa et ali kama-gah
Kan ta ngo ay mambebtik kita
Anta et nahalo-bedey kita.
Kelay atman dadan hi yahyah
Andin peteg i nangamta
Amon bihitan ingkedag to li hawang
Nem andi pahding ni pangipepkedan
No kan to law ay ontayan.
Isunga ag hipolen i degem
Anhan i bilabilang ni taw-en
Ta anggan na-mo ngon e-dahan mo
Andi met lang i detengen mo
Taw-en i binilbilang mo
Nilabhan toka et lan timpo.
Isunga no hi-gak ngo
Di nababan nannemnemnem ko
Hi APO et i dayawen ko
Di adellem idan gabol to
Towak noman tinoo.
Feb 14, 2009
1:36AM
Friday, February 13, 2009
NO HI-GAK NGO
Posted by G at 9:36 AM 2 comments
Saturday, October 25, 2008
Kalanguya
Hapit tayo, inohal Diyoh ni Mangipaamtan Ehel To
Kimberly Joy Agnahe
Hapit kon Kalanguya
Toto-wan anhemek taka
Di panhilbik ni hi Diyoh, gait taka
Di pangibaag ni hapit To, ohalen taka.
Agak ibaing hapit ni indawat Diyoh
Amtak di biyag ko ateng i ohal to
Pangi-eh-el ni hapit Diyoh
Kalgon bagay ton amegen ko
Ni kaidayawan ni ngadan To.
Hapit Diyoh, itakdol ko
Padamadamag kod katootoo
Papipintowek ko, ehel ni indawat to
Makioblaak di amin ni piyan to.
At anggan tolay lawan ko
Ono di pandidiyaan ko
Hapit Diyoh ni pudno, ibaabaag ko
Ipalawag ko, kaptegan ni hapit To
Di kaileltegan ni gait kon too.
Posted by G at 2:27 AM 0 comments
Friday, October 10, 2008
AGGALIN AMBILONGET (allidong 2)
Malay allidong to, nantokgong di bintawan
Dedlo toy toktok nem amon andi hegepan
Anggan ima mata to, to kapantangyay Kabonyan
Nem andi matibew ni lawag, niman i da na-depan.
Nem wadan on-imih od ali ima hegit ni kabwahan
Namnama, owik mo pang ngo nita pahol mon nata-lidan
Powek, ka kadidi-neng, kelay agka anhan ontayan!
Koy gandet ngon ida-goh mo no mo anhan palitlitan.
Yahyah ka pang ngon eggew, adih nem an maitagwan
Taklay to pedeng mo noman, hiyay waday to pepketan
Ag kalli ngon malabi, ag mo li ngo ta kolabaw
Ialim et i boklanot, hiyay gaya toy mambahbahwaw.
Posted by G at 11:23 PM 0 comments
Thursday, October 9, 2008
Chapter 2: A Lament
Chapter 2: Me-geh ni Nemnem ni Nahakitan
by: Abella
Igyan nak kamannemnemnem, nihaya ngon ma-dem
Agak piyan ni mannemnem, men tawwey tep amon naldem
Pohok amon nalaem, hogat an la dimelem
Hapa amon dagem et kan tay ilellelgem.
Agak amta nem hipa ngata i mabelin ni ipapa
Hiyay ag ma-gah koma, haya kan da ay lowa
Igyan kita kamatama, kan tay aliwada law oonga
Tep ahleg toy nandalnan da, et kan ta koma ay hiya.
Hine-dom kan koy tola da la....
Hotada pamagbaga ni kan pa na-mo ay hobla
Nonta hi-gayo pay i oonga, namahig ngo hota gaya
Tep kami kamanggaya, pehed idan yo inobla.
Nihaya kamawada, dakel ida ngon baga...
Kantay tola da na-mo la a, pehed idan da impasa
Aamed tayo da, pehed koma ngoy itibew da
Di kadipohan da, man-iimih ida koma.
Pigan to li na-mo ngo kailakwahan yo?
Hapa mabelin ni heh-geden ko, i pan-ama-amagan yo?
Timpo ni palabah yo, hapa itaoli yo?
Amin kiho ag ombato, gandet ni matey kiho.
Hi-gatayon too, kayman mampilli kiho
Piyan Diyoh, angel tayo... hipay onoden tayo?
No angel moy onoden mo....
Andi pampa-noan mo, babbawwi li lameh to
Ag mo ehlen ay kusto ni kan moy angel ko od ngo
Anhanet ngo...likna yo...hemek mi ni agpayso.
Hapit Diyoh didingel yo, anhan et ngon ag yo limmo
Dakel ni inohal to, et kan yo met ay kusto...
At no di biyag yo tongpalen yo, biyag yo "palameh" to
Baka aliwan hallahoh, linibo et pay na-mo!
Oway to li keteg pango, igyan amon ag malangboh
Kolang idan hapit ko, ihulat ko li na-mo
Nabelod ni patawid ko, andi et man kayman ngo
Nem hemek Apo Diyoh, ipidpidwak ali mango!
Posted by G at 9:21 PM 0 comments
TOGON NI KALANGUYA
FOLLOWING ARE SHORT VERSES THAT KALANGUYAS OF THE BYGONE ERA RECITE (ACCORDING TO THE SOURCES) TO VILLAGE GATHERINGS WHERE SUCH ARE APPROPRIATE. I wrote the literal translations 4 years ago. I would translate them meaning-based now but don't have the time.
TOGON (ADVISE)
Matan Ambalanga
By: Donior Tidang
Hay mata ambalanga
Way hogat, ag to amta
Kamankilkil i olo
Tep linggayoh naitlo
Kadneng to, bakalen to
Igotot toy gait to
Mahaklob idan halaw
Hi-gada ngon mabalaw
Red Eye
The eye is red
There is a wound it does not know
The head is aching
For sadness is what it has
His companion, he fights
He gets angry with his fellow
They are so critical.
Togon ni hi Adan
By: Sario Oliano
Tandaaniyon laki i maitol ni bii
Tep nangkorkororiti
Palla-bong ton laki.
Advise of Adam
Be careful guys, of the whore
For she has a painted face
To trap a man.
Togon ni hi Eba
Tandaaniyon bii i makintih ni laki
Tep kahin-iitaki
Pangitaytay ton bii.
Be careful girls, of the deceitful guy
For he is so boastful
To deceive a woman.
Togon ni Ingkalimak (Love Advise)
By: Sario Oliano
Pehed i han-ahawa
Ambanglo ngoy obi da
Anggan boki hida da
Nem bakal i amta da
Anggan ogob kanen mo
No hemek i ahin to
Anggan nabokbokian
Nem lawen mo e-doman.
Being married is good
Their camote is delicious
It’s useless to have meat for viand
If quarreling is what they do
For you can eat the bitter vine
If it is salted with love.
Togon ni Ingkahlo
By: Sario Oliano & Wakit Pindog
Toon lawey ameg to
Tan nalgem i obla to
Andi gamigamid to
Nantaki-ki abong to
Hay mahlo ngo lan too
Hi-gato ngo li apo
Nem hay toon nangidloh
Bagaan alin aboh
Kammon man-og-ogip ka
Gandeta mabiteg ka
Nem no ombo-bowah ka
Kanen moy manhinobla.
Advise to be Industrious
A man whose deeds are bad
And whose job is done no good
He does not have a care
His house lays in ruins.
But an industrious man
He will become a master
But a lazy man
He will become a servant
If you waste your time sleeping
You will surely become poor.
But if you wake up early
Your food will be abundant.
Togon ni Panodon Onga
By: Timmomag
Ongayoy yo todoan
Ameg ni pampephedan
Hiyay an pan-indelan
Madonong nem maanglan
Kammon ag yo todoan
Amon ag yo pakanan.
Advise about disciplining Children
Discipline your children
To the good and right way
So that you can sit back and relax
For when they grow
They shall be responsible citizens
For if you don’t teach them
It is as if you never feed them.
(Now that I've read them again, most sound like they're taken from the real Proverbs (in the Bible). Hmm, I wonder if the sources got these togons from The Book. Well, all the more credible if they are taken from the Bible.
Posted by G at 9:05 PM 0 comments
HOTA IMOK
Wada konoy han-ahawa, hi Dulnuan tan hi Bogan. Nonta pihakey ni eggew, limiyak lah Bogan ni an mango-kon bila. Nem nonta wada lad hahayokong, waday lawelawen biin timened ni hi-gato ni piyan ton alaen iday ohal ni hi Bogan. Tomtompakaw konoy ngadan to.
“Anim i lakbamatan!”
“Ayyyih! Lohomet!” Kapapilit konon Tomtompakaw. Gapota timakot hi Bogan, niloho to kono hota lakba to. Nem nonta indawat to hota lakba to, kindaw mowan
Tomtompakaw i bado to. Nonta indawat to mowan, kindaw to mowan i hemey. Inggaton illa law ni hi Tomtompkaw ni amin i ohal Bogan, patiday gemgem, kelkel ton bayoyok tan ho-yong to. Diman konon hahayokong, waday ig-igot ni baliti. An hinnop konon Bogan at to ninangnangihan. Naikaahian kono hota baliti isunga imateng at nanggawah Bogan di angel nonta baliti.
Hi Tomtompakaw ngo, inloh-ob ton konon amin hota ohal ni hi Bogan at han to la oyonay kayabang Bogan. Limaw kono lad inom-an at an ali nangoyon ni pikew. Nonta limaw lad abong Dulnuan,
Hiyaman konon kad-an ni baliti, aponan idan toon kamambiyaki. At nonta hakey eggew, wadaday toon nan-iyatod man. Gabol tep hegit, imaladan pang-panga nonta baliti at da kaiyabyabyab. Nonta naba-ba-ba, waday dingngel dan biin kamangkanhiyon.
“Ag yo la-tila-tingen tep bowek ko man itan.”
“Gemgem koy gemgemetan, kuyadotkoy kuyadotetan. Gading koy gadingetan, lakbak i lakb-etan.”
“Pimiyeh ida law la i baboy min Dulnuan.”
Hiyaman ni nayon i kanhiyon ni kadedngelada nontada kaman-iyatod man ni aponan.
Nonta ngo pihakey ni eggew, nandalan damad man hi Dulnuan at nan-iyatod man. Lima-ting ni bolbolongan nonta kiyew at waday dingngel ton kanhiyon.
“Hi-gam itan Dulnuan, ag mo la-tila-tingen.”
Nonta dingngel Dulnuan i kanhiyon, inimatonan toy hapit ahawa to. Isunga kintang to hota kiyew at waday himapit. “Ag mo iktang ditan tep halik itan.” Impaha-ha-pat toy ketang at wada mowan i himapit. “Olok itan.” At isunga nilagadi ketteg ni hi Dulnuan hota baliti at pimaytok alih Bogan ni ahawa to. Indawat toy in-akbot ton getep ni hi ahawa to at hiyaman i inlibot ni hi Bogan tep andi bado to han ida law la omakad.
Nonta kamangkalabi law, himawang alih Tomtompakaw ni nalapod inom-an. Nonta wada lid pantaw, himapit. “Dulnuan, awat mo la.”
“Anggan daman hino-yatan yowak ni hiit et mambeblinak ni imok et malloklokilokak pay.”
Posted by G at 9:05 PM 0 comments
DOMIDIPIL NI BIYAG
No nak kanemnemnema, nanbelibelinan tayo la
Pohok kaonlowa gabol ni linggayoh ni kamalekna
Ag malangboh ni nak kaibaga, di nemnem ko nem kelay ngata?
Agak amta nem kelay ngata, pamadtim mo indahidah
Biyag mo nontan tan nihaya, ateng ni peteg lay diperensya
Ta anggan ahaynin nabibiteg ka, mo kapatibew i pudnon
At anggan nin pigay gowit Hatanah, ag mo itolok ni man-a-gah ka
Ta hay mon nayon kanemnemnema, hi Cristo ni pinadtian ta.
Isunga palalon nak kamantaka, no hipay gabol anhan ngata
Kelay ni hiyatan ka la, adig moy kiyew ni kamallalata
Ta andi ganah ni mamoyboya, nita biyag mon namahig la
At amonet anhan ngon andi mo inamta, hapit Diyoh di Bibliya.
Nemnem mo kadi hota timpo, ni ag mo ahay binahbah i biyag mo
Impaohal
Hotada linnawan anet di impiyernoy torong to, adig to ay hinipdot mo
Ta mo intododan yan too, kaihalakanan ni wadan Cristo.
Isunga sapay koma ta awatan mo, no bahaen moy yan ba-liw ko
Agak kayaan ni sisasango, ni ieh-el kayman na-mo
Nem kaman-apiit di nemnem ko, no ni nayon idi-di-neng ko
Kaladag ko ay ida-yon mo, pan-oblan
No mabahbah i adilloh, mabelin met ni padipil tayo
At no
Nem no biyag moy binahbah mo, pehed koma nem nemnemen mo
Hota imayoh ni kohiyaw Kristo, i domidipil ni biyag tayo
Pangkombaban naimposwan di hangwanan Diyoh tan di kadaklan
Panlogian ni kainootan, pakikadwan Diyoh tan aagin nangkahakitan
Gandet to kayman i naitooan, koy wadan gandet i kaihokbaan
Nem hay importante od ditan, kombaban tinoto-waan.
Andokey na-mo lay inhel ko isunga diyay pangikekdengan ko
Piyan kon amtaan mo, anggan hipay pinalabah mo
ANHEMEK TOKAN
Posted by G at 7:40 PM 0 comments